ارزیابی میراث ژئومورفولوژیک شهر خرم‌آباد به‌منظور توسعۀ ژئوتوریسم شهری و حفاظت در برابر مخاطرات انسانی

در سال‌های اخیر ایده‌های میراث ژئومورفولوژیک شهری و ژئوتوریسم شهری در بین دانشمندان و متخصصان، اهمیت زیادی یافته است. این در حالی است که مخاطرات انسانی مؤثر بر محیط طبیعی شهرها، موجب آسیب، تخریب و تهدید میراث ژئومورفولوژیکی شهری شده است؛ بنابراین ارزیابی میراث ژئومورفولوژیکی شهری و ارائۀ یک برنامۀ حفاظتی، ضرورتی بنیادی و لازمۀ توسعۀ ژئوتوریسم شهری پایدار بوده و هدف اصلی این تحقیق است. پژوهش حاضر به‌صورت موردی در شهر خرم‌آباد انجام گرفت. این تحقیق با رویکردی یکپارچه و نوآورانه از طریق تلفیق مطالعات میدانی، ارزیابی کمّی میراث ژئومورفولوژیکی، بررسی عوامل آسیب و تخریب و در نهایت ارائۀ یک برنامۀ حفاظتی برای نخستین بار صورت گرفته است. داده‌های تحقیق بیشتر از طریق مطالعات میدانی، منابع تصویری و نقشه‌های موضوعی تهیه شده است. ابزارهای مورد استفاده نیز شامل نقشه‌های موضوعی، ابزارهای میدانی و نرم‌افزارARC GIS 10.6 است. برای تجزیه‌وتحلیل از مدل پیکا و همکاران (2017) برای ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها و از کارهای میدانی نیز برای بررسی مخاطرات انسانی مؤثر بر آنها و ارائۀ برنامۀ حفاظتی بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد که از میان 33 ژئومورفوسایت ارزیابی‌شده، تپۀ فلک‌الافلاک با 25، مخمل‌کوه با 24 و تنگ شبیخون با 22 امتیاز، بیشترین امتیاز را برای توسعۀ ژئوتوریسم شهری کسب کردند. در بین مخاطرات تهدیدکنندۀ میراث ژئومورفولوژیکی، بیشترین سهم به‌ترتیب مربوط به راه‌‌‌سازی، ساخت‌وساز در کوه‌پایه‌ها و رهاسازی زباله‌ها و پسماندها در محدودۀ ژئومورفوسایت­هاست؛ بنابراین در تحقیق حاضر یک چارچوب حفاظتی در پنج بخش ایجاد حمایت سازمانی، ارزیابی، شناخت مخاطرات، اقدامات حفاظتی و پایش برای حفاظت میراث ژئومورفولوژیکی و توسعۀ پایدار ژئوتوریسم شهری خرم‌آباد ارائه شده است.